Terugblik Project 179
door Bob Vos (©2006): ‘Snelle audiomeettechniek’
een AES-avond met Bruce Hofer van Audio Precision
Op de laatste dag van IBC 2006, 12 september, organiseerde de actieve
Nederlandse sectie van de AES een bijeenkomst waar het ‘snel’
meten aan geluidsapparatuur centraal stond.
De secretaris van de Nederlandse sectie van de AES, Bert Kraaijpoel,
opende de avond. Hij gaf snel het woord aan Bruce Hofer,
één van de oprichters van het merk ‘Audio Precision’. Al
eerder, in oktober 2003, was Hofer te gast bij de AES Nederlandse sectie
en kwam hij de toehoorders bijpraten over de ontwikkelingen op
audiomeetgebied. Hofer was eerst werkzaam bij Tektronix; in 1984 richtte
hij zijn eigen bedrijf op. Dat was in de tijd dat veel metingen aan
audioapparatuur nog ‘punt’ voor ‘punt’ werden gedaan.
Wie herinnert zich nog de testbanden van BASF met daarop de
testfrequenties, waarmee het weergavecircuit van een bandrecorder kon
worden ingeregeld ( 333 Hz-31,5Hz-40Hz-63-125-250-500Hz-1
KHz-2KHz-4K-6K3-8K-10K-12.5 KHz-333Hz ) ? Als het weergavecircuit
‘recht’ gemaakt was, ging er een schone band in en werd het
opnamegedeelte ingeregeld, terwijl dezelfde reeks frequenties werd
toegevoegd. Dit was een zeer tijdrovend proces.
Automatisering
Het idee werd geboren dit soort metingen te automatiseren. In 1980 kwam
Tektronix met een revolutionair meetapparaat, de AA501. Hiermee kon
(voor die tijd) razendsnel vervorming in een audioketen worden gemeten.
Ook was dit instrument voorzien van GPIB (General Purpose Interface
Bus), een voorloper van onze huidige USB en Firewire bus (IEE1394).
Hiermee konden meetresultaten worden vastgelegd en ook eventueel
gebruikt worden om andere apparatuur in te stellen.
Groot voordeel van de automatisering was ook het uitschakelen van
menselijke fouten (bijvoorbeeld afleesfouten). Bovendien werd door het
nemen van veel meetpunten de nauwkeurigheid aanzienlijk groter.
Afwijkingen die vroeger tussen twee meetpunten niet opvielen, werden nu
wel zichtbaar.
Sinus, RMS, Chirp, MLS
Hofer legde tijdens de AES-avond op de van hem inmiddels bekende
rustige wijze uit welke meetmethoden er zijn.
Sinussignalen, die al dan niet in de vorm van korte blokken worden
toegevoegd, RMS (Root Mean Square) metingen van sinusvormige signalen,
meting van de harmonische vervorming, de stap naar gedigitaliseerde
metingen met snelle analoog/digitaal omzetters, multitoonmetingen en
metingen met ‘Chirp’signaal en dergelijke.
Ook kwamen metingen met MLS (maximun length sequence) aan de orde. Deze
laatste methode, waarbij een pseudo-random ruissignaal wordt opgewekt,
heeft als voordeel dat welhaast elk mogelijk bitpatroon optreedt
gedurende het meetinterval. Deze meetmethode is zeer geschikt voor het
meten van de ruimteakoestiek en het meten van luidsprekers in een
an-echoïsche kamer.
Voor- en nadelen verschillende
meetmethoden
Uiteraard kwamen de voor- en nadelen van de verschillende meetmethoden
aan de orde, want in de meettechniek geldt ook de uitspraak: ”elk
voordeel heeft zo ook z’n nadeel” (vrij naar J. Cruijff). Het
‘Chirp’signaal wordt steeds vaker toegepast; dit is een sinusvormige
spanning waarvan de frequentie lineair in de tijd oploopt of verandert.
Uiteraard werd alles uitvoerig geïllustreerd met voorbeelden uit de
praktijk. Pas dan realiseer je je wat met de 8-kanaals APX 585 van
Audio Precision mogelijk is.
De log. 'chirp'
Even terug naar de logaritmische ‘Chirp’ meetmethode.
Angelo Farina presenteerde deze werkwijze voor het eerst op de 108ste
AES-conventie, die in 2000 in Parijs plaats vond.
Bruce Hofer vervolmaakte het voorstel doordat hij het idee uitwerkte om
in hele korte tijd veel ‘samples’ van het signaal te nemen.
Hierdoor krijg je een uitstekende meting van de overspraak tussen de
verschillende kanalen, wanneer je bijvoorbeeld aan een meerkanaals
mengtafel aan het meten bent. Mede door deze geavanceerde methoden is de
APX 585 een soort Rolls Royce onder de audiomeetapparatuur geworden.
Uiteraard zijn de ideeën van Farina nader door Hofer in de software
van de 585 uitgewerkt!
De avond werd besloten met het tonen van een aantal ‘live’ metingen aan
een equalizer. Razendsnel werden de resultaten die in een
Windows-omgeving opgeroepen en verwerkt worden op het projectiescherm
getoond.
Na afloop van een lezing is het in AES-kringen gebruikelijk de spreker
een flesje wijn aan te bieden. Hofer nam dit cadeau gniffelend in
ontvangst met de mededeling dat hij de wijn helaas in Nederland moest
opdrinken, want er mochten geen vloeistoffen meegenomen worden naar de
USA. Lachend vertelde hij, dat dit ‘geen bezwaar’ was!
De importeur van Audio Precision instrumenten is de firma Heynen in
Gennep ( http://www.heynen.com/ ).
Op de website van Audio Precision (http://ap.com/index.php) staat veel
informatie over geavanceerde audiomeettechniek, waaronder een aantal
interessante ‘White Papers’.
